De burgemeester van onze stad, Koen Schuiling, uitte publiekelijk zijn bezorgdheid over de toekomst toen hij een tentoonstelling opende in galerie MooiMan, de enige kunstgalerie voor mannen in Noord-Europa, die deel uitmaakte van het feestprogramma. Zijn bezorgdheid was tweeledig: een algemene maatschappelijke bezorgdheid over de afnemende tolerantie ten opzichte van de LGBT-gemeenschap, en een specifieke, concrete bezorgdheid over de situatie van homoseksuele vluchtelingen in het overvolle (driehonderd mensen meer dan de toegestane tweeduizend) hostel in Ter Apel. Daar doen zich jaarlijks meer dan tweeduizend incidenten voor. Een levensgevaarlijke nachtelijke aanval van zes Algerijnen op een Tunesisch koppel in april 2024 werd openbaar gemaakt.
De verwijzing van de burgemeester tijdens de kritieke situatie in Ter Apel was terecht, want de co-leider van de MooiMan Galerie is Sandro Kortekaas, oprichter en voorzitter van de LGBT Asylum Support Association, die al negen jaar strijdt voor gelijkheid voor homoseksuele vluchtelingen. Zijn echtgenoot, met wie hij de galerie runt, ontwerper Jan van Stralen, is ook activist. Hun huwelijk was het eerste homohuwelijk in Groningen en kreeg veel publiciteit. Het is goed om te weten dat Nederland in 2001 het eerste land ter wereld was dat het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht legaliseerde. Ze zijn nu mogelijk in 33 landen. Ik hoopte meer te weten te komen van Jan van Stralen over de eerste 'Roze Zaterdag' in Groningen, die van negenendertig jaar geleden. Hij was de auteur van al het kunstwerk - hij koos de roze driehoek als visueel basiselement (deze vorm bevatte historische verwijzingen, want de driehoekige vernederende roze lap was door de nazi's bedoeld voor homoseksuelen). Jan van Stralen bleef in 1985 zo in beslag genomen, zo niet overweldigd, door zijn verantwoordelijke taak als planner dat hij weinig algemene observaties van de vieringen verzamelde. Eén geeft hij wel door: het was toen, in 1985, dat voor het eerst een deel van de vieringen doordrong tot het centrum; daarvoor hadden ze alleen aan de rand plaatsgevonden.
Het belangrijkste, meest spectaculaire onderdeel van 'Roze Zaterdag' was de feestelijke parade naar het voorbeeld van de parade in New York. In Groningen liep de Equality Parade in twee uur langzaam drie kilometer rond het centrum van de stad. De parade werd geopend door een enorme, in roze geschilderde tractor en werd afgesloten door dezelfde uitziende tractor. Ik stond op de stoep tussen de toeschouwers toen plotseling de zon scheen en er een trompet klonk. De trompet werd uitgelaten bespeeld door de zonovergoten Sandro Kortekaas. Hij was het die een groep van zo'n honderd vluchtelingen leidde die per trein waren aangekomen vanuit verschillende opvangcentra in het land. Ongeremd door de politie leidde hij hen van het station door het centrum naar een relatief verafgelegen plein, het verzamel- (en verspreidings-) punt van de Gelijkheidsparade. Ze liepen trots langs de A-kerk. Daar begon Roze Zaterdag met de oecumenische dienst 'In de kleur van je hart'. De boodschap was: je mag laten zien dat je mag zijn wie je wilt zijn.
Later, in dezelfde kerk, ging het maken van gecertificeerde beloften - beloften van liefde of vriendschap - nog enkele uren door. Deze werden gedaan - hetzij meer serieus of meer vrolijk in het bijzijn van de echte gemeentemedewerkers door homo of hetero seksuele koppels of kleine groepen. Ik herinner me een gezamenlijke verklaring van liefde (?) vriendschap (?) die lachend werd afgelegd door een atletische groep mannen van middelbare leeftijd, maar ook een echtpaar van duidelijk oudere leeftijd die hun geloften met oprechte emotie aflegden. De oude kerk - lange tijd zonder heilige functies - was versierd met roze harten van enkele meters hoog.
Een week na de ceremonie op 23 juni vatte Sandro Kortekaas op mijn verzoek 'Roze Zaterdag' samen. Het was gezellig, ja, maar hij is teleurgesteld vanwege het uitblijven van een officiële, overheidsreactie in verband met de homoseksuele participatie. Deze extra demonstratie heeft hij zelf geïnitieerd en geleid namens de door hem opgerichte LHBT-vereniging Asylum Support. Hoe beoordeelt hij de internationale situatie? In Europa als 'draaglijk' - de zeer moeilijke gebieden zijn Afrika, Azië en het Midden-Oosten.
Jan van Stralen was die dag niet aanwezig. Hij was nog in Boekarest, waar hij naartoe was gereisd om deel te nemen aan de Equality March.